Algemene informatie over Kreta
(bijgewerkt tot 20 juni 2012)
Geografie
Kreta is het grootste eiland van Griekenland. Het heeft een oppervlakte van 8340 vierkante kilometer (ongeveer een kwart van Nederland) en de kustlijn heeft een lengte van 1050 kilometer. De lengte van Kreta is ongeveer 260 kilometer. Het smalst is Kreta ter hoogte van Ierapetra. Daar is het eiland 12 kilometer breed, terwijl het eiland op het breedste punt 60 kilometer breed is. Kreta kent een mediterraan klimaat. Dat betekent dat de zomers warm zijn en lang duren en dat de winters zacht zijn. De zomers zijn droog en de neerslag valt voornamelijk in de winter.
Het eiland Kreta is vernoemd naar de nimf Kreta / Kres. Dat was een zoon van de mythologische oppergod Zeus; de eerste koning van het eiland.
Kreta in Europa
Kreta in Griekenland
Na het eiland Gavdos is Kreta het zuidelijkst gelegen eiland van Griekenland. De hoofdstad van Kreta, Heraklion, ligt ongeveer 300 kilometer ten zuidoosten van Athene; de hoofdstad van Griekenland. De vliegafstand van Amsterdam naar Heraklion is ongeveer 2450 kilometer. Een vliegtuig heeft hiervoor ruim drie uur nodig. 350 kilometer ten zuiden van Kreta begint het vaste land van het continent Afrika. Ten noorden van Kreta ligt de Egeïsche zee en ten zuiden van Kreta de Libische zee. Hiernaast zijn twee kaartjes te vinden waarin de positie van Kreta wordt aangegeven.
Kreta is bergachtig en kent drie bergketens. De Lefka Ori (in het westen), het Ida gebergte (centraal op het eiland) en het Oros Dikti gebergte (in het oosten). Het hoogste punt is de top van de berg Ida Psiloritis welke een hoogte heeft van 2456 meter. Deze berg is net iets hoger dan de berg Pachnes welke toch nog altijd 2453 meter hoog is. De bergen bestaan voornamelijk uit kalksteen. Op de toppen van deze bergen ligt 's winters sneeuw. Er is zelfs een skipiste op Kreta.
Kreta is verdeeld in 4 bestuurlijke provincies / districten die de namen dragen van steden op het eiland; (van west naar oost) Chania, Rethymno, Heraklion en Lasithi. Op Kreta wonen ongeveer 625.000 mensen. De hoofdstad Heraklion heeft een inwonertal van net onder de 150.000 en is de grootste stad op het eiland. Men weet niet exact hoeveel mensen er op het eiland wonen. Er wonen ook veel mensen die eigenlijk illegaal zijn en dus niet worden meegeteld bij de volkstellingen.
Geschiedenis
Doordat de continentale platen van Europa en Afrika, op de plek waar Kreta ligt, miljoenen jaren geleden over elkaar heen zijn geschoven, is het eiland Kreta ontstaan.
In de jonge steentijd (Neolithicum) trokken er volkeren naar het eiland vanuit Klein-Azië, wat ongeveer gelijk is aan het huidige Turkije. Klein-Azië wordt ook wel Anatolië genoemd. In deze periode veranderde de mensheid. Er vond een overgang plaats van het jagen en verzamelen naar de akkerbouw en veehouderij. De eerste vormen van beschaving op het eiland Kreta dateren van ongeveer 5700 jaar voor het begin van onze jaartelling en worden de Neolithische beschaving genoemd. Deze periode eindigt ongeveer 3400 jaar later.
Ongeveer 2800 jaar voor het begin van onze jaartelling ontstond de Minoïsche beschaving. De Minoïers waren machtige handelaren en heersten over een groot deel van het Middellandse Zeegebied. Het waren goede zeevaarders en landbouwers. Ze hadden nauwelijks vijanden en konden beschikken over veel materialen die belangrijk waren in die periode. Daardoor ontwikkelde zich een bijzonder hoge beschaving. Men had stromend water, riolering en tevens kende men een schrift.
De Minoïers zijn vooral bekend om hun keramiek en fresco's. Veel Griekse Mythen en legenden zijn afkomstig van de Minoïers. De Minoïers werden geleid door Koning Minos. Men is er nog niet helemaal uit of dit de naam was van slechts één koning of dat Minos een titel is die door meerdere koningen werd gebruikt. Het rijk werd geregeerd vanuit het paleis van Knossos.
Er kwam een eind aan de Minoïsche beschaving toen de Myceners het eiland veroverden vanaf het Griekse vaste land. De beschaving was op dat moment al grotendeels verwoest door een uitbarsting van de vulkaan Santorini (Thira), 1628 jaar voor het begin van onze jaartelling. De uitbarsting veroorzaakte zeer krachtige aardschokken. Door de daarop volgende tsunami werden veel van de paleizen verwoest.
De Myceners waren in veel opzichten primitiever dan de Minoïers. Zij kenden echter wel een soort schrift. Dit wordt gezien als een voorloper van het moderne Grieks. De Myceners werden ongeveer 1100 jaar het begin van onze jaartelling verdreven door de Doriërs. De Doriërs beschikten over ijzeren wapens, terwijl de Myceners nog wapens van brons gebruikten. Hierdoor konden de Doriërs de Myceners gemakkelijk verslaan. Vrijwel alle Griekse steden werden door de Doriërs geplunderd en verwoest.
Na de Doriërs kwam het eiland in handen van de Romeinen. Dit gebeurde ongeveer 67 jaar voor het begin van onze jaartelling. In het jaar 325 werd Kreta onderdeel van het Byzantijnse rijk. In deze periode wordt het Christelijke geloof geïntroduceerd op Kreta. In het jaar 824 bezetten de Arabieren het eiland. Zij stichten de stad Chandax (Heraklion). In 961 werd de stad bevrijd door de Byzantijnen. Zij regeerden tot het jaar 1204. In dat jaar werd het eiland verkocht aan de Venetiërs. De Ottomanen (Turken) veroverden het eiland vervolgens in 1669.
Tijdens de overheersing van de Turken werd door veel Kretenzers gevochten voor onafhankelijkheid. Vaak waren dit oneerlijke gevechten tegen een grote overmacht aan Turken, die ook de hulp van de Egyptenaren gebruikten in de strijd tegen de Partizanen. Toen in 1830 de Griekse staat werd uitgeroepen, werd Kreta aan Egypte gegeven. Dit betekende veel vooruitgang voor de Kretenzers. Ze kregen veel meer vrijheid. Toen de Egyptenaren in 1840 verslagen werden door de Turken in de oorlog om Syrië kwam het eiland weer in handen van de Turken. Het verzet tegen de Turken laaide weer op. De represailles van de Turken waren ook fel. Met het drama in het Arkadiklooster, waarbij ruim 2.000 mensen sneuvelden, kreeg het politieke probleem op Kreta wereldwijde aandacht. Toen in 1877 de Turks–Russische oorlog uitbrak, besloot de Griekse regering de Kretenzers te hulp te schieten in de strijd tegen de Turken. Vanaf het jaar 1878 werd Kreta een semiautonome regio. Daarna nam het verzet tegen de Turken alleen naar toe. In het jaar 1898 waren het de Engelsen die het, met veel machtsvertoon van de marine, de Turken duidelijk maakten dat het beter was te vertrekken. Daarmee kwam een eind aan de Turkse overheersing op Kreta.
In de periode na het jaar 1898 werd Kreta onafhankelijk. Vooral president Eleftherios Venizelos was in die periode belangrijk. In het verdrag van Boedapest in 1913 (naar aanleiding van de oorlog van Griekenland, Bulgarije en Servië tegen de Ottomanen) werd geregeld dat Kreta zich mocht aansluiten bij Griekenland. Dat besloten de Kretenzers toen ook te doen.
Vervolgens brak de Tweede Wereldoorlog uit. Tijdens de eerste invasie via de lucht tot dan toe, op 20 mei 1941, poogden Duitse parachutisten Kreta te veroveren. Hierbij vielen aan beide zijden van de strijdende partijen veel doden. Ondanks het dappere verzet werd Kreta veroverd door de Duitsers. De geallieerden vluchtten vanuit Hora Sfakion van het eiland af. De Kretenzers gaven zich echter niet zomaar gewonnen. De Partizanen verzetten zich hevig vanuit de vele kloven en grotten op het eiland. De Duitsers trokken zich in oktober van het jaar 1944 terug naar de plaats Souda en het Akrotiri-schiereiland (iets ten oosten van Chania). Uiteindelijk kwam de oorlog in 1945 tot een einde.
Na een militaire coup op 21 april 1967 heerste er een militaire dictatuur in Griekenland. George Papadopoulos kwam aan de macht. Dit maakte een eind aan vele politieke vrijheden en de koning werd gedwongen te vluchten. In 1974 werd het Griekse koningshuis afgeschaft. Griekenland werd een parlementaire republiek. Ook werden er voor het eerst democratische verkiezingen gehouden, welke werden gewonnen door de partij van Karamanlis van de partij voor Nieuwe Democratie (Néa Dimokratía). Onder Karamanlis trad Griekenland in 1981 toe tot de Europese Gemeenschap.
Huidige politieke situatie
Logo van het Griekse parlement
Kreta is op dit moment natuurlijk nog steeds onderdeel van de Griekse (of Helleense) Republiek. Karolos Papoulias (Κάρολος Παπούλιας) is sinds 12 maart 2005 de president van Griekenland. Op 3 februari 2010 werd hij door het parlement gekozen voor een tweede termijn van vijf jaar. Papoulias is lid en medeoprichter van de Panhelleense Socialistische beweging (PA.SO.K). Tijdens de parlementsverkiezingen van 4 oktober 2009 werd PA.SO.K de grootste partij in alle vier de kiesdistricten op Kreta. Sindsdien zijn de politieke verhoudingen in Griekenland flink gewijzigd. Desondanks was PA.SO.K, tijdens de parlementsverkiezingen van 6 mei 2012, nog steeds de grootste in drie van de vier Kretenzer kiesdistricten. Landelijk verloor PA.SO.K tijdens die verkiezingen echter enorm. Van 43,9% ging de partij naar 13,2% van de stemmen
Aangezien er na de verkiezingen van 6 mei 2012 niet in geslaagd werd een meerderheidscoalitie te vormen, werden de Grieken op 17 juni 2012 wederom in het stemlokaal verwacht. Ditmaal won de extreem linkse partij ΣΥΡΙΖΑ op geheel Kreta. Deze partij staat vooral bekend als tegenstander van de financiële sancties en bezuinigingen die het land is overeengekomen met buitenlandse geldschieters die het land vooralsnog gered hebben van de economische ondergang. Landelijk gezien werd Néa Dimokratía van Antonis Samaras tijdens deze verkiezingen de grootste partij. Deze partij is juist voor het nakomen van de afspraken. Néa Dimokratía behaalde 29,66% van de stemmen. ΣΥΡΙΖΑ werd tweede met 26,89%. PA.SO.K werd derde en behaalde slechts 12,28%. Er zijn 300 zetels te verdelen in het Griekse parlement. Daarvan krijgt Néa Dimokratía er 129. ΣΥΡΙΖΑ en PA.SO.K bezitten respectievelijk 71 en 33 zetels. Tijdens de formatiegesprekken werd duidelijk dat er een coalitie gevormd zal worden die bestaat uit Néa Dimokratía, PA.SO.K en DIMAR (Democratisch Links). Samen bezitten zij 174 zetels. Dat is ruim meer dan de benodigde 151 om tot een meerderheidscoalitie te komen.
De minister-president van het land was, sinds 6 oktober 2009, Yeoryios (George) Papandreou jr. (Γεώργιος Παπανδρέου). Op 6 november 2011 kondigde hij aan op te stappen. Op die manier maakte hij ruimte voor een nieuwe regering van nationale eenheid. Die regering had alle eisen van de Europese gemeenschap voor een Europees financieel noodplan voor Griekenland moeten doorvoeren. Op 10 november 2011 werd bekend dat bankier Loukás Papadímos (Λουκάς Παπαδήμος) de interim-premier van Griekenland zou worden. Een dag later was hij in functie. Nadat bekend werd dat de verkiezingen van 6 mei 2012 geen regeringscoalitie op zouden leveren werd Papadímos vervangen door een nieuwe intermim-premier: Panagiótis Pikramménos (Παναγιώτης Πικραμμένος). Zijn takenpakket besloeg voornamelijk het klaarmaken van het land voor de nieuwe parlementsverkiezingen die op 17 juni 2012 plaatsvonden. Op 20 juni 2012 werd bekend dat Antonis Samaras (Αντώνης Σαμαράς) de nieuwe premier van het land werd. Hij is sindsdien in functie.
Economie
De voornaamste inkomstenbronnen van Kreta zijn de landbouw en het toerisme. Kreta is het belangrijkste landbouwgebied van Griekenland. Er worden voornamelijk olijven, druiven en sinaasappelen verbouwd. In de veeteelt worden met name veel geiten gehouden. Zij leveren exportproducten op, zoals geitenmelk en fetakaas. Landbouwproducten zijn hierdoor de belangrijkste exportproducten van het eiland.
Door het aangename klimaat en de verscheidenheid van het eiland, is Kreta zeer geliefd onder toeristen. Jaarlijks bezoeken ongeveer 8 miljoen vakantiegangers het eiland. Zij bezoeken het eiland natuurlijk vooral in de zomermaanden. Er zijn talloze toeristenverblijven en ressorts gebouwd om de toeristen onderdak en vermaak te bieden. Het toerisme vormt daardoor, na de landbouw, de grootste bron van inkomsten voor de bewoners.
In het voorjaar van 2010 werd bekend dat Griekenland zich in grote financiële problemen bevindt. Er is een gigantisch tekort op de begroting van de regering, waardoor de staat in de problemen komt bij het aflossen van leningen. Vanwege het hoge risico dat kredietverstrekkers lopen, kan het land alleen nieuwe leningen aangaan tegen zeer hoge rente. De problemen zouden al veel langer bestaan, maar zouden door middel van fraude en corruptie verborgen zijn gehouden voor de buitenwereld. Om een faillissement te voorkomen is door de internationale gemeenschap (de andere EU-landen en het IMF) in mei 2010 een lening verstrekt van 110 miljard euro en in oktober 2011 werd een akkoord bereikt voor een lening van nog eens 130 miljard euro. Investeerders werden daarnaast gedwongen 100 miljard af te boeken op de investeringen in het land. Het is echter de vraag of dat voldoende is. Om de enorme schuldenlast te saneren moet in heel Griekenland, dus ook op Kreta, zeer drastisch bezuinigd worden.
Flora en Fauna
Kreta kent een enorme verscheidenheid aan planten, bloemen en bomen. Er schijnen 2.000 verschillende soorten planten te groeien op het eiland, waarvan er ongeveer 150 nergens anders voorkomen. Vooral in de lente groeien veel van deze planten. Gedurende het jaar krijgen plaatsen op het eiland een heel ander gezicht door een grote verscheidenheid aan begroeiing. Ook groeien er op verschillende plaatsen op het eiland kruiden, zoals essenkruid, salie, saffraan, tijm, koriander, kaneel, komijn, venkel en munt. Deze kruiden verspreiden een sterke geur. Er zijn ook verschrikkelijk veel olijfbomen te vinden op het eiland. De status van families wordt ook nu nog regelmatig afgemeten aan de hoeveelheid olijfbomen die ze bezitten en waar deze staan. Ook groeien overal op het eiland fruitbomen, orchideeën, platanen en bij de plaats Vai zelfs palmbomen.
Op Kreta lopen meer geiten rond dan mensen. Deze geiten lopen veelal vrij rond, maar behoren toe aan boeren. De beroemde Kri-Kri geit komt alleen op Kreta voor. Ook schapen en koeien worden als vee gehouden op het eiland. De lammergier is de grootste roofvogel van Europa. Deze zeldzame vogel is bij goede omstandigheden te zien boven het Omalos-plateau. Bij de kliffen in het oosten van Kreta is het soms mogelijk een Eleonoravalk te zien vliegen. Verder leeft er een aantal normale vogelsoorten op het eiland. Het is mogelijk zowel inheemse als trekvogels aan te treffen. Op het eiland leeft een soort wilde kat, die wel fourokattos wordt genoemd. Deze is echter zo zeldzaam dat de kans om deze tegen te komen vrijwel nihil is. Veel gezien worden wel de kleine hagedissen en gekko's. Op bepaalde stranden komen zeeschildpadden aan land. Zij leggen daar hun eieren.
